afb.
.jpg "body=[<b>Beschrijving:</b> Zelfportret Jan Soens met zijn twee kinderen]")
Jan Soens
's-Hertogenbosch 1547/48 - Parma 9 maart 1611
Biografie
Jan (Hans) Soens (Sons) ca 1548-1611
|
Jan Soens is ca 1548 geboren te 's-Hertogenbosch. Reeds op jonge leeftijd is hij vertrokken naar Antwerpen en woonde en werkte hij daar langere tijd bij meester-schilder Jacob Boon. Later Kwam hij te wonen en te werken in het huis van Gillis Mostaert. Hij volgde lessen bij Gillis. Gillis was vooral een figuurschilder, maar zijn overleden tweelingbroer Frans was een bekend landschapschilder. Jan Soens heeft veel van zijn schilderwerken gezien en geleerd vooral door het kopiëren van zijn manier schilderen. Juist hier lag zijn begaafdheid en waarschijnlijk is hier de basis gelegd voor zijn ontwikkeling en grote faam als landschapschilder. Daarnaast heeft hij ook naam gemaakt als schilder van historische en christelijk- religieuze voorstellingen. Hij schilderde voornamelijk in olieverf op doek, soms ook op koper en later in Italië heeft hij ook veel muurschilderingen en fresco's gemaakt. Reeds op jonge leeftijd is hij naar Italië vertrokken. In 1573- 1574 werkte hij in de werkplaats van het Vaticaan dat geleid werd door Lorenzo Sabatini, die ook zijn leermeester werd in Italië. Hier heeft hij ook geleerd a fresco te werken. Carel van Mander zou hem hier in Rome ontmoet hebben en aan het werk hebben gezien. In die tijd kwamen landschappen erg in de mode maar er waren maar weinig goede Italiaanse landschapschilders. Een uitgelezen kans voor Soens om zijn kunnen te tonen. Hij wordt lid van de Academia di San Luca in Rome als Giovanni Fiammingho ('Vlaming'). In april 1578 treedt hij in dienst van hertog Ottavio Farnese in Parma. Daar blijft hij gedurende dertig jaar in dienst, echter niet zonder ook opdrachten voor kerken en andere opdrachtgevers uit te voeren Bij de bouw van een groot nieuw orgel voor de kerk van de Madonna della Steccata in Parma wilde men de beroemde beschilderde luiken van het oude orgel, versierd met een Koning David en een Santa Cecilia, behouden voor het grotere orgel. De oorspronkelijke schilder hiervan leefde niet meer, dus de vraag was wie dit moeilijke, prestigieuze werk gegund zou worden. Op voorspraak van de hertog werd Soens in 1596 hiervoor benaderd. De onderhandelingen duurde lang, maar op 8 januari 1580 wordt Soens opgedragen de beschadigde luiken te restaureren. Men is zeer tevreden over zijn werk en hij krijgt opdracht nieuwe stukken voor de binnenzijde der luiken te maken. Hiervoor maakt hij een voorstelling van Joseph op de vlucht naar Egypte en een andere van Maria met kind op de ezel begeleid door twee engelen. Deze grote schilderstukken behoren tot zijn meesterwerken. Het Noordbrabants Museum heeft een werk van hem, geschilderd op koper. /15576.jpg "body=[]") Jan Soens. Landschap met hertenjacht, 1590.Het Noordbrabants Museum. Hij krijgt opdrachten van veel vooraanstaande Italianen ook voor fresco's, o.a. voor het zomerpaleis van de Farneses bij Parma. Eind 16e eeuw was het mode in Rome de wanden van grote paleizen te laten bedekken met wandschilderingen. Dit gold ook voor belangrijke gebouwen van het Vaticaan. Gregorius XIII heeft op grote schaal schilderingen laten aanbrengen o.a. een fries in de Scala Ducale van het Vaticaanse Paleis. In de cartouches hiervan staan landschappen, geschilderd door Soens. Ook in een der vertrekken van het eigen appartement van de paus heeft hij meerdere landschappen in een fries geschilderd. Verder zijn er in diverse vertrekken muurschilderingen aangebracht door Moes o.a. met taferelen uit de geschiedenis van Mozes. Door al die opdrachten zijn er, ondanks zijn hoge kwaliteiten als landschapschilder, nauwelijks gedateerde werken met landschappen van hem bekend. De stukken die we kennen van hem zijn vooral de grote figuurstukken. In Parma bevinden zich nog zes kleinere, maar erg mooie stukjes met voorstellingen uit het Paradijs. Carel van Mander en Sylvie Béguin1 rekenen Jan Soens tot een der grootste, zelfs wat vergeten of miskende landschapschilders. Naast Rome en Parma heeft Soens ook op andere plaatsen in Italië gewerkt zoals in Florence en Napels. Hij overlijdt op 9 maart 1611 te Parma. |
| Noten | |
| 1. | Carel van Mander (1548- 1606). Meulebeke - Amsterdam. Tijdgenoot, vooraanstaand kunstschilder en schrijver van het standaardwerk "Het Schilder-Boeck" (1604). Frans Hals zou een van zijn leerlingen zijn geweest. Sylvie Béguin (1919-2010). Erkend Frans kunsthistoricus, specialist in Italiaanse en Franse Renaissance in de 16e eeuw. |
| Bronnen | |
| • | 'Het Schilderboek van Carel van Mander' (heruitgave) 3e druk (MCMXLVI). Wereldbibliotheek N.V. Amsterdam, pag. 206-207. Afb. 165 en 166. |
| • | T.H. Fokker, 'Jan Sons van 's-Hertogenbosch, schilder te Parma' in: Mededeelingen van het NL Instituut te Rome 7 (1927) 113-120. |
| • | T.H. Fokker, 'Nederlandsche Fresco's in Romeinsche paleizen' in: Mededeelingen van het NL Instituut te Rome 9 (1929) 175-192. |
| • | RKD/NL instituut voor kunstgeschiedenis: Jan Soens. |
| • | Pieter Groenendijk, Beknopt biografisch lexicon van Zuid- en Noord-Nederlandse schilders van ca 1350 - ca 1720 Leiden, Primavera (2008) 695. |
| • | 'Fiamminghi a Roma 1508/1608'. Nicole Dacos, Bert W. Meyer. Vereniging voor tentoonstellingen van het Paleis voor schone kunsten Brussel. uitg. Snoeck-Ducaju en zoon (1995) 324-326. |
| • | Sylvie Béguin, 'Jan Soens paysagiste oublié' in: Oud-Holland 71 (1956) 217-226. |
| • | Sylvie Béguin, 'Pour Jan Soens' in: Oud-Holland 76 (1961) 202-205. |
Harry Satter, april 2020
Functies
Jan Soens
Functies / onderscheiding(en)
- Kunstschilder
Artikelen
| 1927 |
T.H. FokkerJan Sons van 's-Hertogenbosch, schilder te Parma
Mededeelingen van het Nederlandsch Instituut te Rome 7 (1927) 113-120
|
|
| 1929 |
T.H. FokkerNederlandsche Fresco's in Romeinsche paleizen
Mededeelingen van het Nederlandsch Instituut te Rome 9 (1929) 175-192
|
|
Kunstwerken
| 1590 |
Panoramisch landschap met hertenjacht
vervaardiger: Jan Soens
|
|
Literatuur en bronnenpublicaties
J.H. van Heurn, Beschrijving der Stad 's-Hertogenbosch (2022) 424
P. Huys Jansen (red.), Cat. Tent. Panorama op de wereld. Het landschap van Bosch tot Rubens, 's-Hertogenbosch (Noordbrabants Museum) 2001
J.F.A. Orbaan, 'Parmesaansche Gegevens' in: Oud-Holland 41 (1923-1924) 250-257, esp. 255-256
n: vermelding in een voetnoot
Bossche Encyclopedie |